قهر آسمان از یک سو و زیادهخواهی انسان‌ها از سوی دیگر آنچنان به جان زمین یزد افتاده‌اند که طاقت آن را طاق کرده و هر از گاهی ایجاد شکاف یا شق در برخی نقاط استان و حتی تشکیل فروچاله ها در این مناطق گزارش می شود.
در این میان دشت یزد- اردکان و دشت ابرکوه که جزو دشت‌های ممنوعه استان هستند، بیشترین تاثیر را از محل این پدیده دارند و در برخی نقاط نیز که شاهد این پدیدهها نیستیم، این تاثیر با شور شدن منابع آب زیرزمینی خود را نشان می‌دهد.
البته براساس پیگیری‌های به عمل آمده تیمی از متخصصان کشوری از محل فروچاله‌ها بازدید کرده و برای رفع نگرانی‌های احتمالی و جلوگیری از ادامه این فرونشست و فروچاله‌ها و شکاف‌های عمیق اجرای تدابیر لازم را در دستور کار قرار دادهاند.
کارشناسان معتقدند که راهکار اساسی و قدم اول برای جلوگیری از وقوع چنین پدیده ناخوانده‌ای مدیریت برداشت مصرف آب به ویژه در بخش کشاورزی است؛ پدیده ای که خشک شدن اغلب چاه‌های کشاورزی در حوالی آنها، یکی از آثار آن است.
«مهدی یزدیان» مدیر گروه عمران دانشگاه علم و هنر یزد نیز در این باره می گوید: با توجه به تحقیقات مختلف انجام شده توسط محققین مختلف در کشور، پدیده فرونشست و فروچاله در سه نوع تعریف شده است.
وی می افزاید: یکی از انواع فرونشست دولین‌های فروریخته آبرفتی واقع روی ساختارهای فعال کارستی است.
وی ادامه می دهد: فروچاله‌هایی کاسه‌ای شکل هستند و شیب قائم یا همان 90 درجه دارند به طوری که شکاف‌های دایره‌ای شکلی در اطراف آن دیده می‌شود و فروکش در مرکز دولین اتفاق می‌افتد.
مدیر گروه عمران دانشگاه علم و هنر در مورد دولین‌های فرونشستی بزرگ به عنوان دومین نوع فرونشست، می گوید: این فروچاله‌ها با قطر 10 تا 100 متر تشکیل شده و با شکستگی‌های دایره‌ای شکل و فرونشست همراه است.
وی ادامه می دهد: در این نوع پدیده آب باران باعث شسته شدن خاک‌های چسبنده و حمل آن به داخل حفرات و شکاف‌های سنگ آهک زیرین شده، در نتیجه حفراتی به وجود آمده که به سمت بالا، بازتر می‌شود و در نهایت سطح زمین را به سرعت تخریب می‌کند.
رییس دانشکده فنی مهندسی دانشگاه علم و هنر بیان می کند: فروچاله‌های حاصل از تخریب سقف حفرات کارستی و غارها نوع سوم پدیده فرونشست را تشکیل می‌دهند.
وی عنوان می‌کند: این نوع فروچاله‌ها در سنگ آهک و آهک دولومیتی تشکیل شده و در دشت‌های «خدابنده» در زنجان، دشت «بهاباد» در یزد و دشت «میناب» در هرمزگان نیز بر اثر برداشت بی رویه آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر، تعدادی فروچاله تشکیل شده است.
مدیر گروه عمران دانشگاه علم و هنر با اشاره بررسی‌های انجام شده از سوی محققان، اظهار می‌کند: بالاترین میزان افت سطح ایستایی در کشور مربوط به دشت‌های استان فارس است.
وی ادامه می دهد: برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر باعث ایجاد فروچاله‌های عمیق و شکاف‌های بزرگ در مناطقی مانند فسای این استان شده است.
یزدیان بیان می کند: ایجاد ترک یا شق، تخریب جاده‌ها، شکسته‌شدن خطوط لوله، آسیب‌دیدن کانال‌های آبرسانی، ترک‌خوردگی پی و دیوار ساختمان‌ها و تخریب زمین‌های کشاورزی، پیامدهای پدیده فرونشست زمین است.
وی می افزاید: دولین‌های بزرگ و گاه بسیار عمیق تشکیل شده در این مناطق نیز به دنبال فرونشست آنی و تدریجی، مناطق مسکونی را تهدید می‌کنند.
این عضو هیات علمی دانشگاه می گوید: بر اساس گزارش سازمان زمین‌شناسی بسیاری از دشت‌های کشور با فرونشست مواجه شده‌اند و استان‌های فارس، کرمان و اصفهان بدترین وضعیت را از لحاظ فرونشست در کشور دارند.